Empresyonizm Nedir? (İzlenimcilik) Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

598

Empresyonizm ya da Türkçe karşılığı olan İzlenimcilik, 19. yüzyılın sonlarına doğru, Fransa’da ete kemiğe bürünen, sanatın bütün dallarını kuvvetli bir şekilde etkilemiş bir sanat akımıdır. Temelinde gerçekçi bir üsluptan ziyade izlenime dayalı bir üslup yatar, bu nedenle seri ve kesik fırça darbeleri ile yapılmış, hayattan bir yudum koparılmış gibi duran işler ortaya çıkar. Bunun en büyük nedeni, plein air yani açık havada yapılan resimlerdir. Zira sanatçı ışığı ve anı kaçırmamak için hızlıca çalışmaktadır.

Empresyonizm, resimleri saatlerce süslemeden uzak bir anlayıştır. Sanatçı, aşırı gerçekçi bir üslup derdine düşmeden, gördüğü şeyi, hissettiği ve ifade edebildiği gibi aktarmayı hedefler. Bu nedenle Empresyonizm, biraz daha duygusal ifadeler taşır. Tuvale yansıyanlar beyhude bir süslemeden uzak, yalnızca bir izlenimin tesiri ve ifadesidir.

Empresyonizm Fransa’da ortaya çıkmıştır. Empresyonizmin temelinde Paris bölgesinde aktif olan bir grup sanatçı vardır. Ve buradaki yenilikçi düşünceye sahip sanatçılar eski geleneklere bağlı kalmayarak yeni bir görme ve boyama biçimi geliştirmişlerdir.Empresyonizm‘in 1860 yılında ortaya çıktığı kabul edilir. Özellikle 19.yüzyılın sonlarında bazı sergilerde boy gösteren empresyonist eserler, izlenimcilik akımını temellendirmiştir.

Empresyonizm Nasıl Ortaya Çıktı? Empresonizm’in Ortaya Çıkış Nedenleri Nelerdir?

İçindekiler

Empresyonizm, kelime kökeni olarak İmpression yani İzlenim kelimesinden doğan bir sanat akımıdır. 19. yüzyılın sonlarına doğru bazı Fransız ressamlar gelenekçi resimlerden ve beğeni anlayışından rahatsızlık duyup sıkılmışlardır. Zira, özellikle Academie des Beaux-Arts’ın geleneksel zevkinin gölgesinde ve etkisinde resimler üreten çok fazla sanatçı vardı. Ve bu süregelen yaklaşım bazı sanatçılar için artık bunaltıcı olmaya başlamıştı. Bu nedenle empresyonizm temellenmeye başladı. Bu vakte kadar atölyelerde süregelen çalışmalara karşı ‘’en plein air’’ yani ‘’açık hava ressamları’’ ortaya çıkmaya ve açık havada resimler yapmaya başladılar. Bu durum empresyonizmin ortaya çıkış nedenlerinin en başat unsurudur. Çünkü ışık tümüyle farklı bir gözlemden geçerek yüzeye aktarılacaktır. (Açık havada yapılan harika bir resim örneğinin incelemesini okumak için: Buğday Tarlası ve Kargalar, Van gogh)

Yani bir noktada, Beaux Arts’ın bu keskin kurallara dayalı zevk dünyasını reddediyordu Empresyonizm.

Tarihi konulara, dini tasvirlere, süslü portrelere ilgi duymayan bazı ressamlar vardı, bu ressamlar: Claude Monet Alfred Sisley Pierre – Auguste Renoir Jean Frederic Bazille idi. 1860lı yıllarda kendi tarzlarında resim üretmek için doğaya çıkarlar ve bugüne kadar yapıldığı gibi eskizler almak yerine direkt gün ışığında resimlerini tamamlarlardı.

Ancak bu eserlerin çoğu Salon Sergisine kabul edilmiyor, Salon Jürisi tarafından reddediliyordu, Ardından tüm reddedilen eserlerin sergilendiği bir Reddedilenler Salonu’nda (Salon des Refuses) bu eserler sergilendi. Zira salon jürisine çok fazla itiraz vardı ve III. Napolyon bunu halkın takdirine bırakmak için kendi emri ile bu sergiyi organize ettirdi. Fakat ilerleyen zamanlarda bu, Salon Sergisinin otoritesini sarsacak, yeni bir sanat anlayışına yani empresyonizme dikkatleri çekecekti.

-Özellikle halk, empresyonizmi samimi bir biçimde benimsemeye başlıyordu bile. Ben bunun nedeninin empresyonist resimde konu olarak alınan günlük olaylar olduğunu da düşünüyorum. Tuvalde gördüğü manzarayı ya da bir ağacı, az önce sergiye gelirken de görebilen halk, bu tavrı daha içten bulup benimsemiş olabilir.-

İzlenimlere ilgi duyan ressamlar açık havada resimler yapıp bu alandaki ilgilerini daha da kuvvetlendiriyordu… Nihayetinde bir karar alarak Nisan 1874’te açacakları sergi ile 30 sanatçı, empresyonist resimlerini sergilediler, ve izlenimcilik böylece daha net bir çizgiye taşınmış oldu.

Diğer Kritik Nokta: Yağlı Boyanın Tüpe Girmesi

Empresyonizmin ortaya çıkış nedenlerinden en önemlisine de değinmek istiyorum: Yağlı Boya Tüpünün icadı! 1841 yılına kadar sanatçılar yağlı boyalarını hazırladıktan sonra genellikle domuz mesanelerinde ya da cam şiringa vb. materyaller ile saklıyorlardı. Ancak tarih 1841i gösterdiğinde o dönem bir ressam olan John Goffe Rand yağlı boya tüpünü bularak boyanın saklanmasına dair çok büyük bir gelişme kaydetti.

Bu sayede artık boyalar daha kolay muhafaza edilebiliyor ve daha kolay taşınabiliyordu. Bu durumun empresyonizmin ortaya çıkıp güçlenmesinde nasıl bir kolaylık sağladığını gelin beraber tartışalım.

Yukarıda empresyonist sanatçıların açık havada yani dış ortamda resim yaptığından bahsetmiştik. Yağlı boya tüpünün kolay taşınabilir oluşu, daha rahat muhafaza edilebilmesi empresyonizm için müthiş bir özgürlüktü. Çünkü empresyonist sanatçılar boya tüplerini, tuvallerini, şövalelerini alıp açık havaya bir an önce çıkacak, hızlıca hazırlığını yapacak ve izlenimci bir resmin ortaya çıkmasını sağlayacaktı. Boyanın tüpte olmasının kolaylığı da empresyonizmin ortaya çıkmasında etkilidir.

Empresyonizm / İzlenimcilik Akımının Adının Hikayesi

Empresyonizm‘in isim hikayesi aslında oldukça manidardır, o dönemde şu isimler: Claude Monet, Auguste Renoir, Alfred Sisley, Camille Pissarro, Edgar Degas, Pierre Prins.

‘’Société Anonyme Coopérative des Artistes Peintres, Sculpteurs, Graveurs’’ olarak adlandırılan ‘’Ressamlar, Heykeltıraşlar ve Gravürcüler Anonim Kooperatif Derneği’’ni kurdu. Bu sayede kendi bağımsız sergilerini açmaya niyetlenen empresyonist sanatçılar Fransız fotoğrafçı Nadar’ın stüdyosunda Nisan 1874’te az önce de bahsettiğimiz ilk sergilerini açtılar. 30 farklı sanatçının empresyonist üsluptaki işleri burada sergilenmeye başlandı. Bunlardan biri de Claude Monet’in ‘’İzlenim: Gün Doğumu’’ tablosu idi.

Nadar’ın Fotoğraf Stüdyosu 1870 – 2009

Bu empresyonist üsluba yabancı olan halk ve eleştirmenler sergiyi topa tuttular. O dönemin eleştirileri ile meşhur ismi Louis Leroy bu sergi hakkında bir inceleme yazısı yazdı. Yaptığı incelemede empresyonistleri şu şekilde alaycı bir üslupla tiye aldı:

”İzlenim – Evet bundan eminim, etkilendiğimden beri kendime sadece bunu söylüyordum, bunda bazı izlenimler olmalıydı… Ve ne özgürlük, ne kolay işçilik! Bir duvar kağıdının ilk safhaları bile bu deniz manzarasından daha bitmiş görünürdü!”

Claude Monet – İzlenim: Gün Doğumu / İmpression Soleil, Levant – 1872 – Tuval Üzerine Yağlı Boya – 48 x 63 cm

Empresyonizm akımının örnekleri arasında belki de en kuvvetli ifadeye sahip olan resim: İzlenim: Gün Doğumu. Büyüleyici bir güzelliğe ve her an kaçıp gidecekmiş gibi silik bir ana sahip. O nedenle akıma dair düşünceyi ve estetik tavrı tümüyle yansıtan bir eser.

İşte Louis Leroy’un Empresyonizm‘i, özellikle Claude Monet’nin (İmpression: Soleil levant) tablosunu hedef alarak söylediği bu sözler, Empresyonizmin adının temellenmesine ve bir noktada empresyonistleri tek bir çatı altında toplamasına olanak sağladı. Yani aslında Leroy İzlenimciler için iyi bir şey yapmış oldu. Her ne kadar bir alay olarak başlamış olsa da grubun bugün bildiğimiz adını hem empresyonistler hem de halk benimsedi ve bu sayede Empresyonizm hafızalarda yerini almaya başladı.

Eğer hala okumadıysanız, okumanızı tavsiye ediyorum: İzlenim: Gün Doğumu – Claude Monet – 1872 – Resim Analizi – (İmpression: Soleil levant)

Post Empresyonist Etkiler Taşıyan Van Gogh’un Ölmeden Önce Yaptığı Resmin Analizi İçin Sizi Yazımıza Davet Ediyorum.

Empresyonizm’in Özellikleri – Empresyonist Bir Resim Nasıl Anlaşılır?

Kısa, kesik kesik ve genelde daha kalın fırça darbeleri ile tuşelenmiş renkler görüyorsak,

Siyahtan ziyade daha tamamlayıcı renkler ile verilen gölgeler (genelde mavimsi bir gölgedir) var ise,

Işığa odaklı bir anlayış ve bir fotoğraf karesini andırabilen kompozisyonlar görüyorsak, (Özellikle Degas resimlerinde cüretkâr kompozisyonlar tercih eder.)

İzlediğimiz resim bize hayattan ufak bir an gibi geliyor ise, yani bir izlenim görebiliyorsak,

Özensizmiş gibi duran, eskiz tadında fırça darbeleri görüyorsak,

Müjde! Bir empresyonist resmin karşısındasınız.