Espas Nedir? Resimde Boşluk – Doluluk İlişkisi
Espas resimdeki boş alanları, resmin içindeki dengeyi ve açıklıkları ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Doğru kullanıldığında resimdeki dengeyi ve bütünlüğü daha net anlamamıza olanak sağlar. Resimdeki nesneler arası boşluğu ve bütününe baktığımızda resimdeki açık alanları ifade eder. Bu boş alanlar resimdeki ögelerin ilişkisini vurgulayarak izleyicide göze hitap eden çekici bir denge oluşmasına olanak sağlayabilir. Bu sayede kuvvetli bir kompozisyon kurgulanmış olur.
Kelime kökeni olarak Fransızca Espace sözcüğünden Türkçeye Espas olarak geçmiştir. Uzay, boşluk, aralık gibi anlamlara gelmektedir. Genel olarak tipografide karşımıza çıkan bir terim olan espas, görsel sanatlar alanında sanatsal anlamda bir kompozisyon unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır. Resimde boşluk kavramını açıklamak için kullanılır.
Örnek verecek olursak, bir portre resminde portre ile arka planı ayıran boşluklar veya nesneler odak noktasını belirleyebilir ve resmin algılanışını etkileyebilir. Yukarıdaki resimde gördüğümüz arka plan ve portrenin tuvalde konumlandığı yer itibariyle boşlukları görebiliyoruz. Espasın ustaca kullanımı izleyicinin resme yönelik anlam arayışını ve estetik tavrını etkiler.
Yani espas resimde sanatçının bilinçli olarak bıraktığı boşlukları ifade eder ve izleyiciden resme baktığında resimdeki derinliği, dengeyi ve uyumu görmesi beklenir. Yalnız boşluk bırakma dedik ise de bağımsız bir tavırdan söz etmiyoruz, espas kompozisyon oluşturma becerisinin bir parçası olarak resme dahil olur. Aslında espas bir temel sanat öğesi olan zıtlık yaratma ilkesini baz alıp bu bağlamda boşluk ve doluluğu, açık ve koyuyu kullanır. Bu zıtlık sayesinde izleyicinin resme odaklanma ve kaçma noktaları olur. Bu boşluk doluluk ilişkisi sayesinde resim daha kuvvetli bir temele oturmuş olur.
Yine bir diğer örnek olarak gördüğümüz bu resimde ön plandaki ağaçlar oldukça koyu ve doluluğu sağlarken dikkatimizi figür çekiyor ve ardından resimde bir kaçış bir boşluk aradığımız noktada arkaya uzanan dağların üzerine çökmüş bulutlar ve havanın ferahlığı ile karşılaşıyoruz buradaki boşluk da gökyüzü olmuş oluyor. Espas bir kaçış alanı, resmin nefes almasını sağlayan bir moladır. İzleyiciyi resmin içinde boğmamanın bir yoludur.
Resimde Espasın Önemi
1. Estetik denge ve harmoni: Resimdeki doluluk ve boşluk oranları resmin boğuculuktan arınmasına, gösterilmek istenen şeyin daha net vurgulanmasına, bu bağlamda oluşan dengenin ve uyumun resmi daha izlenilebilir kılmasına olanak tanır.
2. Odak ve vurgu: Espas, resme bakan kişinin gözlerinin belirli bir noktaya yönlenmesi ve vurgulanan alanların daha net bir biçimde ortaya çıkarılması için çok önemlidir. Odaklanmayı kolaylaştırır ve resmin algılayışını güçlendirir.
3.Sanatsal ifade ve yaratıcılık: Sanatçının duygusal ifadesine de katkıda bulunabilir ve yaratıcılığını vurgulayabilir. Resme katkıda bulunurken sanatçının özgün üslubunu da geliştirebilir. Sanatçı boşluğu yalnızca resme yardımcı bir kompozisyon öğesi olarak değil, resmin ana yoğunluğunu da boşluk üzerinden sağlayabilir.
4. Zihinsel dinlenme ve izleme kolaylığı: Gözleri gerektiği yere odaklayarak izleyicinin resmi algılamasını kolaylaştırır ve ustaca kullanılan espas izleyicinin zihinsel olarak resmi daha iyi izlemesine olanak tanır. Hani bazen bir fotoğrafa ya da bir resme baktığınızda gözünüzü tırmalayan bir şey olur ve bakmak istemezsiniz. Ancak öte yandan bazen bir resme saatlerce bakmak her detayını incelemek istersiniz. İyi kompozisyona sahip bir resim gözünüzü tırmalamaz.
5. Derinlik ve perspektif: Resimde bırakılan boşluklar nesneler arasındaki mesafeyi belirtir ve resimde uzak-yakın algısını oluşturur. İzleyiciye derinlik hissini kazandırabilir. Bu sayede resmin perspektifine ilişkin bir yargıda bulunmak kolaylaşır.
Perspektife dair tüm detayları öğrenmek için: ”Perspektif Hakkındaki Tüm Detaylar”
Kısaca espas; boşluk doluluğu iyi yönetmek, resimde denge oluşturmak, resme bakan gözleri istenilen noktaya yönlendirmek, böylece hem odağı hem de anlatılmak isteneni vurgulamak gibi konularda oldukça işe yarayan bir kompozisyon kurgulama öğesidir. Ustaca kullanılan ve resimde gerekli yerlerde bırakılan boşluklar izleyici ve resim arasında daha kuvvetli bir iletişim oluşturmayı sağlar. Her resmin nefes almaya ihtiyacı vardır.
Sizin de örnek olarak göstermek istediğiniz resimler var ise yorumlarda belirtin.
Herhangi bir konuda iletişime geçmekten çekinmeyin. Güncel kalmak için takip edin!
İlginizi Çekebilir: Eskiz Nedir? Eskiz Nasıl Yapılır?
